ديابت، نگرانی غالب براي سلامت عمومی در سرتاسر جهان است كه بهصورت پيوسته در حال افزايش است. پيشبينی میشـود كه شيـوع ديـابت از 4% در سال 1995 به 4/5% در سـال 2025 بـرسد. بیش از پنج میلیون نفر در کشور مبتلا به دیابت هستند. اين بيماری موجب معلوليت، مرگ و مير و عوارض دراز مدت قابل توجه میشود و يک فاكتور خطر مهم برای بيماریهای قلبی عروقی است. با توجه به افزايش ميزان چاقی كودكان و بزرگسالان در جوامع امروزی، بهنظر میرسد در دهه آينده ديابت شيوع بيشتری پيدا كند. اهداف درمانی در بالغين ديابتی عبارتند از: كنترل گلايسميک HbA1C < 7%)، قند خون قبل از غذا 130- 70 و قند خون بعد از غذا كمتر از 180 ميلیگرم در دسي ليتر، كنترل فشارخون (كمتر از 130:80ميلیمتر جيوه) و كنترل چربیهای خون LDL) كمتر از 100، HDL در مردان بيش از 40 و در زنان بيش از 50 و تریگليسريد كمتر از 150 ميلیگرم در دسیليتر، لذا از داروها و روشهای تغذيهای مختلف استفاده میشود. استفاده از داروهای گياهی بهعنوان كمک درمان ديابت رايج است.
از حدود 26 گونه گياهی مورد استفاده در درمان ديابت، گردو، علفشور، زيتون و گزنه قوياً توصيه شدهاند، لذا در فرمول داروی گلوکوهرب باریج از عصاره اين گياهان استفاده شده است. ايمنی مصرف اين 4 گياه بهواسطه استفاده طولانی آنها در طب ملل مشهود است. در اروپا و خاورميانه مستنداتی دال بر درمان ازدياد قند خون بهوسيله تاننها و فنوليکهای موجود در برگ گردو وجود دارد. به نظر میرسد گردو هضم و ورود قند به جريان خون را كند میكند. در مطالعات in vivo و in vitro، ايمنی مصرف و اثرات قرص Glucolevel (نمونه مشابه داروی گلوکوهرب باریج) در كاهش قند خون بررسی شده است: در آزمون LDH، در فيبروبلاستهای انسانی تيمار شده با غلظتهای فزاينده اين دارو، اثرات سمی ديده نشد. در مطالعات in vivo نتايج مشابهی در رتها مشاهده شد( LD50: 25g/kg)
با توجه به تشديد (2 برابر شدن) دريافت گلوكز توسط سلولهای مخمری و مهار جذب رودهای گلوكز (تقريباً 49%) در روده رت، اثرات ضد ديابت دارو مشخص شده است. علاوه بر اين، در مقايسه با كنترل مثبت، 3-2 هفته درمان در رتهای ديابتی شده با استرپتوزوسين، موجب كاهش قابل توجه ميزان قند خون (از بيش از 50±400 ميلیگرم در دسیليتر به 22±210 ميلیگرم در دسیليتر، p<0.001) و بهبود قابل توجه دريافت گلوكز در تست تحمل گلوكز شد. همچنين در 16 داوطلب سنين 67-48 سال، با تشخيص اخير ديابت نوع 2 كه فقط تحت درمان با رژيم غذايی بودند، مصرف 3 قرص در روز برای مدت 4 هفته، موجب كاهش قابل توجه مقدار قند خون پايه از 40±290 ميلیگرم در دسیليتر به 20±210 ميلیگرم در دسیليتر در هفته اول مصرف شد. در ابتدای مطالعه، قند خون گروهی متشكل از 11 نفر از شركتكنندگان، كمتر از 300 و در بقيه بيش از 300 ميلیگرم درصد بود. از نظر كلينيكی در گروه اول مقادير قابل قبول گلوكز طی 3-2 هفته درمان و در گروه دوم طی هفته چهارم درمان حاصل شد و هيچگونه عارضه جانبي گزارش نشد.
علاوه بر اين، كاهش قابل توجه مقادير HbA1C (از 03/1± 2/8 به 94/0± 9/6) در 6 نفر مشاهده شد. نتايج اين بررسی ايمنی مصرف، قابليت پذيرش و اثربخشی تركيب گياهی دارو را نشان داد كه به نظر میرسد برای تنظيم هموستاز گلوكز مكانيزم اثر متفاوتی داشته اما اثر همافزايی دارند و موجب توازن طبيعی قند خون میشوند. مكانيزم احتمالی گياهان مورد استفاده در اين دارو ممكن است به شرح زير باشد: تركيب اصلی فعال در برگ زيتون، oleuropeoside است كه با دوز 16 ميلیگرم بر كيلوگرم علاوه بر اثرات كاهشدهنده فشار خون و چربی خون، اثر هايپوگلايسميک قابل تشخيصی دارد. تاننها و پلیفنوليکهای برگ گردو آنتیاكسيدانهای قوی هستند و جمعآوری قدرتمند راديكالهای سوپراكسيد و هيدروكسيل را بهعهده دارند. در يک مدل حيوانی ديابت و چاقی، ثابت شده كه علف شور يک گياه ضد ديابت كاملاً موثر است، همچنين موجب تقويت اثر انسولين میشود.
عصاره گزنه دارای اثرات هايپوگلايسميک است و تحمل گلوكز را بهبود میبخشد. آزمايشات in vitro نشان دادهاند كه اين دارو ورود گلوكز به سلولهای مخمری را در طی تخمير بیهوازی تسهيل میكند كه اين اثر را به علف شور موجود در دارو نسبت میدهند. گزنه ممكن است توليد گلوكز بوسيله كبد را كاهش دهد در حالی كه اولئوروپين برگ زيتون و تاننهای برگ گردو به عنوان مهاركنندههای آلفا- گلوكوزيداز عمل نموده و جذب كربوهيدراتها در روده را كاهش میدهند.
اين بيماری موجب معلوليت، مرگ و مير و عوارض دراز مدت قابل توجه میشود و يک فاكتور خطر مهم برای بيماریهای قلبی عروقی است. با توجه به افزايش ميزان چاقی كودكان و بزرگسالان در جوامع امروزی، بهنظر میرسد در دهه آينده ديابت شيوع بيشتری پيدا كند. اهداف درمانی در بالغين ديابتی عبارتند از: كنترل گلايسميک HbA1C < 7%)، قند خون قبل از غذا 130- 70 و قند خون بعد از غذا كمتر از 180 ميلیگرم در دسي ليتر، كنترل فشارخون (كمتر از 130:80ميلیمتر جيوه) و كنترل چربیهای خون LDL) كمتر از 100، HDL در مردان بيش از 40 و در زنان بيش از 50 و تریگليسريد كمتر از 150 ميلیگرم در دسیليتر، لذا از داروها و روشهای تغذيهای مختلف استفاده میشود. استفاده از داروهای گياهی بهعنوان كمک درمان ديابت رايج است.
از حدود 26 گونه گياهی مورد استفاده در درمان ديابت، گردو، علفشور، زيتون و گزنه قوياً توصيه شدهاند، لذا در فرمول داروی گلوکوهرب باریج از عصاره اين گياهان استفاده شده است. ايمنی مصرف اين 4 گياه بهواسطه استفاده طولانی آنها در طب ملل مشهود است. در اروپا و خاورميانه مستنداتی دال بر درمان ازدياد قند خون بهوسيله تاننها و فنوليکهای موجود در برگ گردو وجود دارد. به نظر میرسد گردو هضم و ورود قند به جريان خون را كند میكند. در مطالعات in vivo و in vitro، ايمنی مصرف و اثرات قرص Glucolevel (نمونه مشابه داروی گلوکوهرب باریج) در كاهش قند خون بررسی شده است: در آزمون LDH، در فيبروبلاستهای انسانی تيمار شده با غلظتهای فزاينده اين دارو، اثرات سمی ديده نشد. در مطالعات in vivo نتايج مشابهی در رتها مشاهده شد( LD50: 25g/kg)
با توجه به تشديد (2 برابر شدن) دريافت گلوكز توسط سلولهای مخمری و مهار جذب رودهای گلوكز (تقريباً 49%) در روده رت، اثرات ضد ديابت دارو مشخص شده است. علاوه بر اين، در مقايسه با كنترل مثبت، 3-2 هفته درمان در رتهای ديابتی شده با استرپتوزوسين، موجب كاهش قابل توجه ميزان قند خون (از بيش از 50±400 ميلیگرم در دسیليتر به 22±210 ميلیگرم در دسیليتر، p<0.001) و بهبود قابل توجه دريافت گلوكز در تست تحمل گلوكز شد. همچنين در 16 داوطلب سنين 67-48 سال، با تشخيص اخير ديابت نوع 2 كه فقط تحت درمان با رژيم غذايی بودند، مصرف 3 قرص در روز برای مدت 4 هفته، موجب كاهش قابل توجه مقدار قند خون پايه از 40±290 ميلیگرم در دسیليتر به 20±210 ميلیگرم در دسیليتر در هفته اول مصرف شد. در ابتدای مطالعه، قند خون گروهی متشكل از 11 نفر از شركتكنندگان، كمتر از 300 و در بقيه بيش از 300 ميلیگرم درصد بود. از نظر كلينيكی در گروه اول مقادير قابل قبول گلوكز طی 3-2 هفته درمان و در گروه دوم طی هفته چهارم درمان حاصل شد و هيچگونه عارضه جانبي گزارش نشد.
علاوه بر اين، كاهش قابل توجه مقادير HbA1C (از 03/1± 2/8 به 94/0± 9/6) در 6 نفر مشاهده شد. نتايج اين بررسی ايمنی مصرف، قابليت پذيرش و اثربخشی تركيب گياهی دارو را نشان داد كه به نظر میرسد برای تنظيم هموستاز گلوكز مكانيزم اثر متفاوتی داشته اما اثر همافزايی دارند و موجب توازن طبيعی قند خون میشوند. مكانيزم احتمالی گياهان مورد استفاده در اين دارو ممكن است به شرح زير باشد: تركيب اصلی فعال در برگ زيتون، oleuropeoside است كه با دوز 16 ميلیگرم بر كيلوگرم علاوه بر اثرات كاهشدهنده فشار خون و چربی خون، اثر هايپوگلايسميک قابل تشخيصی دارد. تاننها و پلیفنوليکهای برگ گردو آنتیاكسيدانهای قوی هستند و جمعآوری قدرتمند راديكالهای سوپراكسيد و هيدروكسيل را بهعهده دارند. در يک مدل حيوانی ديابت و چاقی، ثابت شده كه علف شور يک گياه ضد ديابت كاملاً موثر است، همچنين موجب تقويت اثر انسولين میشود.
عصاره گزنه دارای اثرات هايپوگلايسميک است و تحمل گلوكز را بهبود میبخشد. آزمايشات in vitro نشان دادهاند كه اين دارو ورود گلوكز به سلولهای مخمری را در طی تخمير بیهوازی تسهيل میكند كه اين اثر را به علف شور موجود در دارو نسبت میدهند. گزنه ممكن است توليد گلوكز بوسيله كبد را كاهش دهد در حالی كه اولئوروپين برگ زيتون و تاننهای برگ گردو به عنوان مهاركنندههای آلفا- گلوكوزيداز عمل نموده و جذب كربوهيدراتها در روده را كاهش میدهند.*