دیابت یک بیماری مزمن است که مرتبط با سطح بالای قند خون می باشد. در دیابت، سیستم بدن برای تنظیم قند خون به درستی عمل نمیکند، و این ممکن است به دلیل کمبود یا مقاومت به اثرات انسولین باشد. انسولین یک هورمون است که توسط لنفهای بتای تالار لانگرهانز در اندام لانگرهانز (پانکراس) تولید می‌شود و نقش اصلی در کاهش سطح قند خون دارد.

دیابت دو نوع اصلی دارد:

1. دیابت نوع 1:
 در این نوع دیابت، سیستم ایمنی بدن خود به اشتباه لنفوسیت‌های بتا را حمله می‌کند و باعث ایجاد کمبود انسولین می‌شود. افراد مبتلا به دیابت نوع 1 نیاز به تزریق انسولین دارند.

2. دیابت نوع 2:
در این نوع دیابت، بدن تولید انسولین دارد، اما به‌نظر می‌رسد که سلول‌های بدن به اثرات انسولین مقاوم شده‌اند. بسیاری از افراد با دیابت نوع 2 نیاز به مدیریت قند خون از طریق رژیم غذایی، ورزش و در برخی موارد داروهای خوراکی دارند.

علائم دیابت ممکن است در دو نوع دیابت (نوع 1 و نوع 2) متفاوت باشند، اما برخی از علائم مشترک می‌توانند در هر دو نوع دیده شوند. اگر شما یا کسی دیگر علائم زیر را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

1. عطش بی‌منطق:
 افزایش دمیدگی و عطش ناشی از افزایش قند خون و افزایش تولید ادرار است.

2. اتساع ادرار:
 افزایش تولید ادرار، به ویژه در شب، نتیجه افزایش قند خون و تلاش بدن برای از بین بردن اضافی قند از طریق ادرار است.

3. افزایش گرسنگی:
 افراد مبتلا به دیابت ممکن است به دلیل مشکلات در استفاده از گلوکز به عنوان منبع انرژی، احساس گرسنگی زیادی کنند.

4. کاهش وزن ناشی از تنظیم ناکامل متابولیسم:
 کاهش وزن بدون دلیل آشکار می‌تواند نشانه افت توده عضلانی و چربی در نتیجه تنظیم ناکامل متابولیسم باشد.

5. خستگی:
 افزایش گرسنگی و افت انرژی به عنوان یکی از علائم ممکن است باعث افزایش خستگی شود.

6. سرگیجه:
 تغییرات در قند خون می‌تواند به سرگیجه و احساس ناتناهی و بی‌تعادلی منجر شود.

7. بینایی محدود یا تاری دید:
 تغییرات در قند خون می‌توانند بر روی عملکرد چشم‌ها تأثیر بگذارند.

8. زخم‌های دیر بهبود:
 زخم‌ها و جراحات که دیر بهبود می‌پذیرند، نشانه ممکنی از مشکلات در ترمیم بافت به علت دیابت هستند.

عوامل موثر در دیابت

دیابت نوع 1:
1. عوامل ژنتیک:
 وجود تاریخچه خانوادگی دیابت نوع 1 می‌تواند خطر ابتلا را افزایش دهد.

2. عوامل ایمنی:
نقض سیستم ایمنی بدن که به سلول‌های بتای تالار لانگرهانز در پانکراس حمله می‌کند، باعث نابودی این سلول‌ها و کاهش یا توقف تولید انسولین می‌شود.

دیابت نوع 2:
1. ژنتیک و تاریخچه خانوادگی:
 وجود افراد مبتلا به دیابت در خانواده می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را افزایش دهد.

2. چاقی و ناهنجاری چربی:
 چاقی، به ویژه چاقی در ناحیه شکم، و افزایش چربی در بدن می‌تواند مقاومت به اثرات انسولین افزایش دهد.

3. فعالیت کم‌تر جسمانی:
کم‌فعالیتی جسمانی و عدم انجام ورزش‌های منظم می‌تواند به مقاومت به انسولین و افزایش قند خون منجر شود.

4. سن:
 ریسک ابتلا به دیابت نوع 2 با افزایش سن افراد افزایش می‌یابد.

5. اختلالات متابولیک:
 اختلالات متابولیک مانند متابولیسم گلوکز، هیپرتانسیون (فشار خون بالا)، و دیس‌لیپیدمی (اختلال در سطوح چربی خون) می‌توانند به افزایش خطر دیابت کمک کنند.

6. باروری:
باروری زنان با کودکان با وزن زیاد ممکن است باعث افزایش ریسک دیابت در آینده شود.

بررسی عوامل خطر و تغییر در سبک زندگی می‌تواند به جلوگیری از ابتلا به دیابت و مدیریت بهتر این بیماری کمک کند.

مدیریت و کنترل دیابت

مدیریت و کنترل دیابت بر اساس چند عامل انجام می‌شود و شامل تغییرات در سبک زندگی، رژیم غذایی، و در برخی موارد، داروها می‌شود. در اینجا چند نکته کلیدی برای کنترل دیابت آورده شده است:

1. رژیم غذایی سالم:
 مصرف میزان مناسب انواع مواد غذایی از جمله میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، مرغ، غلات کامل، و لبنیات کم چرب مهم است. کنترل مقدار قند مصرفی و مدیریت وعده‌های غذایی در طول روز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

2. ورزش منظم:
 ورزش به کنترل قند خون کمک می‌کند. فعالیت‌های ورزشی منظم و شدت متوسط، مانند پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری یا شنا، می‌تواند به بهبود حساسیت به انسولین و کاهش مقاومت به اثرات انسولین کمک کند.

3. نظارت بر قند خون:
 اندازه‌گیری منظم قند خون و نگهداری آن در محدوده مشخص توسط متخصص دیابت حائز اهمیت است.

4. مراقبت از پا و چشم:
 با توجه به اینکه دیابت می‌تواند بر ترمیم بافت‌ها تأثیر بگذارد، مراقبت از پا و چشم و جلوگیری از زخم‌ها مهم است.

5. کنترل وزن:
 حفظ وزن مناسب و کاهش چاقی در صورت لزوم، به بهبود مدیریت دیابت کمک می‌کند.

6. قرار گرفتن در تیم درمانی:
 مشاوره با تیم درمانی که شامل پزشک، متخصص تغذیه، و متخصص ورزشی باشد، می‌تواند به برنامه مدیریت دیابت شما افزوده شود.

7. داروها:
در برخی موارد، استفاده از داروها برای کنترل قند خون الزامی است. داروها به تنهایی یا در ترکیب با داروهای دیگر ممکن است به کنترل دیابت کمک کنند.

عوارض خطرناک دیابت

دیابت، اگر به طور صحیح مدیریت نشود، می‌تواند اثرات خطرناکی بر روی سلامت افراد داشته باشد. برخی از اثرات خطرناک دیابت عبارتند از:

1. مشکلات قلبی و عروقی:
 افراد مبتلا به دیابت دارای خطر بالاتری برای بیماری‌های قلبی و عروقی هستند، از جمله ایست قلبی و سکته قلبی.

2. مشکلات کلیه:
دیابت می‌تواند به آسیب کلیه و حتی نیاز به دیالیز (کلیت خون) منجر شود.

3. مشکلات بینایی:
بیماران دیابتی با خطر بالاتری برای بیماری‌های چشمی همچون دیابتی رتینوپاتی مواجه هستند که ممکن است منجر به از دست دادن بینایی شود.

4. اختلالات عصبی:
دیابت می‌تواند به اختلالات عصبی مانند نوروپاتی (آسیب به اعصاب) و مشکلات در سیستم عصبی مرکزی منجر شود.

5. مشکلات پوستی:
 افراد مبتلا به دیابت دارای خطر بیشتری برای مشکلات پوستی مانند عفونت‌های پوستی هستند.

6. عفونت‌ها:
 دیابت می‌تواند مقاومت بدن به عفونت‌ها را کاهش دهد و به بروز عفونت‌های مزمن و جدی منجر شود.

7. فشار خون بالا:
 دیابت به فشار خون بالا منجر می‌شود که این موضوع باعث افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود.

8. مشکلات دستگاه گوارش:
 دیابت ممکن است به مشکلات مرتبط با دستگاه گوارش، از جمله ناراحتی معده و مشکلات گوارشی منجر شود.